Dòng chảy

Dòng suối này bắt nguồn từ má»™t khe núi Ä‘á trên đỉnh má»™t ngon núi. Ban đầu, nó chỉ là má»™t con lạch nhỏ bé. Nó không chảy quá nhanh, nhÆ°ng cÅ©ng chẳng bao giờ chịu đứng yên. Nó hoạt bát, hồn nhiên và trong sáng. Nó reo vui và cứ thể chảy, để cho Mẹ Đất dìu dắt từng bÆ°á»›c.

Rồi nó lá»›n dần và trở thành má»™t dóng suối. Dòng chảy của nó bắt đầu nhanh hÆ¡n. Nó không còn chịu Ä‘i theo sá»± chỉ dẫn của Mẹ Đất để Ä‘i vào những nÆ¡i dá»… dàng hÆ¡n, mà cứ thế nông nổi lao đầu vào những nÆ¡i thác ghềnh hiểm trở. NhÆ°ng nó vẫn cứ mạo hiểm, vẫn liều lÄ©nh lao tá»›i những con đường gập ghềnh sỏi Ä‘á và những bờ vá»±c sâu thăm thẳm. Nó băng qua những vách Ä‘á và lao xuống những sườn núi nhanh nhÆ° má»™t mÅ©i tên. Dòng nÆ°á»›c cuồn cuá»™n chảy xiết nhÆ° con rồng Ä‘ang uốn lượn, sủi bọt trắng xóa.

Và khi nó Ä‘ã xuống núi rồi, nó bá»—ng trở nên dá»… chịu hÆ¡n. Nó gặp má»™t cánh rừng. Dòng suối muốn thá»­ sức mình, và nó chạy. Nó chạy Ä‘ua vá»›i bầy chim, vá»›i muông thú. Nào xem ai nhanh hÆ¡n ai ! Cuá»™c Ä‘ua cứ tiếp diá»…n cho đến khi nó Ä‘ã ra khỏi bìa rừng, bầy chim cÅ©ng bay mất và muông thú cÅ©ng Ä‘i rồi. Chỉ còn lại mình nó, dòng suối lại tiếp tục Ä‘i.

Đến má»™t bản gần Ä‘ó, nó lÆ°u lại má»™t thời gian. Bây giờ, nó lại trở thành má»™t dòng suối cần mẫn. Nó ra sức cung cấp nÆ°á»›c cho người dân nÆ¡i ấy. Nó làm cho cái cọn nÆ°á»›c luôn quay đều đều; nó cho nÆ°á»›c đến những nÆ°Æ¡ng rẫy và nuôi lá»›n những cây lúa, cây ngô. Rồi nó bắt đầu làm bạn vá»›i những loài cá nhỏ, và lại cho chúng cÆ° ngụ trong lòng mình. Dòng suối chợt cảm thấy mình thật có ích. Nó bá»—ng trở nên gắn bó vá»›i dân bản, vá»›i cả những loài vật.

NhÆ°ng nó vẫn khao khát được tiếp tục cuá»™c hành trình của mình. Nó chia tay bản miền núi, và bắt đầu Ä‘i về dÆ°á»›i xuôi. Những con cá trung thành xin được Ä‘i theo nó, và nó chấp thuận.

Cuối cùng nó cÅ©ng tá»›i đồng bằng. Và giờ Ä‘ây, nó không còn là má»™t dòng suối nhỏ nữa, mà là má»™t con sông lá»›n đầy ắp nÆ°á»›c. Thấy phong cảnh nÆ¡i Ä‘ây đẹp và thanh bình, nó quyết định sẽ ở lại nÆ¡i Ä‘ây. Dòng suối – giờ Ä‘ã là sông – lại tiếp tục công việc của mình. Nó lại giúp người dân nÆ¡i Ä‘ây lo việc đồng áng, và lại dâng cả thân mình cho họ. Nó trở nên hiền hòa và yên lặng, chứ không còn nông nổi nhÆ° trÆ°á»›c nữa. Nó cÅ©ng không còn bận tâm vào những thú vui mà trÆ°á»›c Ä‘ây nó từng Ä‘am mê nữa, mà chỉ ngày Ä‘êm miệt mài vá»›i công việc và bổn phận của mình là giúp đỡ những người dân nÆ¡i Ä‘ây.

Nó cÅ©ng được gặp nhiều con sông khác. Chúng làm quen vá»›i nhau, trở thành bạn của nhau, rồi thề nguyện sẽ sống chết có nhau.

Má»—i dòng sông lại mang trong mình má»™t câu chuyện khác. Có dòng cÅ©ng nhÆ° nó, được sinh ra từ khe núi. Có dòng lại từ tận phÆ°Æ¡ng xa đến. Có dòng sông thì sinh ra từ má»™t trận mÆ°a. Có dòng sông kể lại rằng nó Ä‘ã gá»­i lại má»™t phần tấm thân mình trên miền ngược, má»™t con suối hay hồ nÆ°á»›c đọng lại ở Ä‘âu Ä‘ó, hay má»™t con sông khác chảy lên ngược...

Sau nhiều năm cống hiến thân mình cho đồng ruá»™ng và làng quê, con sông bắt đầu thấy mình nhÆ° Ä‘ang ngày má»™t trở nên chậm chạp, không còn hăng say và tràn đầy sức sống nhÆ° trÆ°á»›c nữa. Những Ä‘àn cá mà bao năm nó nuôi dưỡng giờ Ä‘ây cÅ©ng Ä‘ã lá»›n và sinh ra nhiều Ä‘àn cá má»›i. Tấm thân của nó không còn đủ để cho chúng cÆ° ngụ nữa. Sá»›m muá»™n gì chúng cÅ©ng phải tìm nÆ¡i khác để. Nó bịn rịn chia tay vá»›i làng xóm, đồng quê. CÅ©ng Ä‘ã đến lúc đề nó phải Ä‘i đến cái Ä‘ích mà con sông nào cÅ©ng phải tá»›i rồi – Ä‘ó là cá»­a biền.

Nó lại tiếp tục Ä‘i. Đến má»™t làng chài, nó xin dừng chân lại má»™t vài ngày, rồi lại tiếp tục Ä‘i. Má»™t phần của Ä‘àn cá Ä‘ã ở lại Ä‘ây, nhÆ°ng má»™t phần vẫn tiếp tục theo nó. Người ta bảo chỉ con má»™t hai ngày nữa thôi là đến cá»­a biển rồi. Thế là nó lại tiếp tục Ä‘i. Và rồi, cuối cùng con sông cÅ©ng đến cái Ä‘ích mà nó cần tìm. Biển cả Ä‘ang mở rá»™ng trÆ°á»›c mắt nó nhÆ° Ä‘ang vẫy chào. Má»™t màu xanh bát ngát Ä‘ang trải ra trÆ°á»›c mặt. Đàn cá Ä‘ang reo vui.

NhÆ°ng, bất giác, con sông nhÆ° ngừng chảy. Nó ngoảnh đầu nhìn lại. Hành trình của nó Ä‘ã qua biết bao nhiêu sóng gió, thác ghềnh; nó Ä‘ã cống hiến biết bao nhiên cho đời này mà không bao giờ có lời than phiền, và cÅ©ng chẳng Ä‘òi hỏi gì. Cả đời nó, nó liều lÄ©nh lao đầu vào những mạo hiểm, hoặc cắm cúi vào công việc. Nó chợt thấy tiếc nuối má»™t cách cay đắng. Nó không tiếc vì Ä‘ã giúp ích cho người mà không bao giờ Ä‘òi hỏi. Mà nó tiếc là vì suốt cả cuá»™c đởi, trên mọi chặng đường nó Ä‘i qua, nó không bao giờ để ý xung quanh mà cứ cắm đầu mà Ä‘i phía trÆ°á»›c. Giờ Ä‘ây nhìn lại, nó tá»± hỏi mình Ä‘ã Ä‘i qua Ä‘âu và Ä‘ã bỏ lỡ những gì. Chao ôi ! Giá nhÆ° nó Ä‘ã dành má»™t giây phút – má»™t giây phút nhỏ thôi – để tận hưởng cái vẻ đẹp của cuá»™c sống này, cái sá»± giàu sang phú quý của thiên nhiên, thì bây giờ sẽ không có gì để nuối tiếc. NhÆ°ng mọi sá»± Ä‘ã lỡ rồi, nó không còn quay lại được nữa. Và rồi con sông lầm lÅ©i Ä‘i tiếp, cho đến khi nó Ä‘ã nhập vào vá»›i biển cả bao la, để lại đằng sau những ná»—i nuối tiếc và ngậm ngùi.

Rất nhiều con sông khác cÅ©ng đổ ra biển. Có con sông thì hòa mình vào vá»›i biển khÆ¡i không má»™t sá»± hối hận, nuối tiếc. Có con sông thì vui mừng vì được thoát khỏi những khổ cá»±c mà mình sẽ phải trải qua. Có con sông khi đến vá»›i biển cả thì cÅ©ng mang theo biết bao nhiêu tá»™i lá»—i mình Ä‘ã gây ra và sá»± sám hối, mong được sóng biển cuốn sạch những thứ dÆ¡ bẩn làm nhÆ¡ nhuốc tâm thân mình Ä‘i để được má»™t lần nữa thanh thản trÆ°á»›c khi hòa mình vào dòng nÆ°á»›c mặn.

Cuối cùng thì cÅ©ng thế thôi, sông nào cÅ©ng phải đổ ra biền cả, và sông nào cÅ©ng bắt đầu chỉ là má»™t con nÆ°á»›c nhỏ, dù cho có ở Ä‘âu và truyền thuyết có thêu dệt nên nhÆ° thế nào, thì cÅ©ng chỉ là má»™t con nÆ°á»›c nhỏ bé, tầm thường và trong sạch. NhÆ°ng cuá»™c hành trình của má»—i con sông thì không bao giờ giống nhau. Có con sông thì đầy thác ghềnh hiểm trở. Có con sông thì uốn khúc, gập ghềnh. Có con sông thì hiền hòa, lặng lẽ. Có sông lá»›n, sông nhỏ, sông đục, sông trong. Dòng chảy của má»—i con sông đều mang má»™t hình thù khác nhau, và đều phụ thuá»™c vào con nÆ°á»›c nhỏ kia và con đường mà nó chọn.

Đời người cÅ©ng nhÆ° dòng chảy kia vậy, không ai giống ai. Dòng chảy Ä‘ó sẽ có hình dạng nhÆ° thế nào, là ở má»—i người. Đôi khi, cuá»™c đời cứ cuốn con người ta Ä‘i, nhiều người chỉ mải miết tìm kiếm cái Ä‘ích mà quên Ä‘i những cảnh đẹp trên đường. NhÆ°ng ta có quyền chọn cách sống, mau mau vÆ°Æ¡n dòng về Ä‘ích hoặc từ từ mà Ä‘i, mà cảm nhận mọi thứ xung quanh. Âu sầu, vui sÆ°á»›ng là do mình. Số phận ta là do ta định Ä‘oạt.

Hà Ná»™i, 9/4/2015

Lê Hồng Hòa An